O proceso de formación de planetas, visto como nunca hasta agora.

Unha nova imaxe da estrela HL Tauri, con detalles que nunca se viran despertaron a euforia entre os astrónomos que empezaron a traballar co gran radiotelescopio ALMA. Nela apreciase o disco de formación de planetas ao redor do xoven astro revelando nel “Detalles extraordinarios que nunca antes se viran”, señala o Observatorio Europeo Austral (ESO). "É realmente unha das máis descollantes imaxes xamais vistas en estas lonxitudes de onda. O nivel de detalles é tan exquisito que resulta ainda máis impresionante que moitas imaxes ópticas“, asegura Crystal Brogan, directora do Observatorio Nacional de Radioastronomía (NRAO) estadounidense. “Hasta agora, imaxes con este nivel de detalle solo eran posibles con simulacións de ordenador ou con ilustracións”, añade Tim de Zeeuw, director do ESO, organismo que lidera a participación europea do ALMA. “Unha imaxe revolucionaria”, calificaa o NRAO. “Un impresionante hito tecnolóxico, científico e de inxeniería”, añade Pierre Cox, director do ALMA.

Na imaxe apreciase a estrela HL Tauri, que está a unha distancia de uns 450 anos luz da Terra, na constelación de Tauro, co disco ao redor de material sobrante da súa formación na  que se distinguen anillos concéntricos con hocos entre eles, donde empezaron a agregar planetas.

“O que observamos é, casi con total seguridade, o resultado da formación de corpos planetarios xóvenes no disco, o que resulta sorprenden, xa que non se esperaba que as estrelas xóvenes de este tipo tiveran grandes corpos planetarios capaces de producir as estructuras que vemos”, explicou Stuartt Corder, subdirector do ALMA. O telescopio internacional empezou o pasado septiembre a funcionar na sua configuración de antenas completa e gran amplitude, e durante a actual fase de pruebas que fan estas observacións.

As estrelas como HL Tauri formanse polo colapso gravitatorio de nubes de gas e polvo, formando densos núcleos que encenden no seu interior as reaccións de fusión nuclear da estrela. Inicialmente, estas estrelas xóvenes quedan envoltas no gas e polvo restantes do disco, o chamado disco protoplanetario”, explican os expertos do ESO. “Tras numerosas colisións, as partículas de polvo vanse agregando e crecendo en grumos do tamaño de granos de area, pedras e rochas grandes. Na última instancia, no disco poden formarse asteroides, cometas ou incluso planetas, e estos irrumpen no disco creando aneis e ocos entre eles como os que se observaron ahora en HLTauri”.

Sorprendeu aos científicos o feito de que o disco de esa estrela parece moito máis desarrollado do esperado pola edad, conxeturando, en consecuencia, que o proceso de formación planetaria pode ser máis rápido do que se pensaba. “Cando vimos por primeira vez esta imaxe, quedamonos asombrados polo espectacular nivel de detalle. HL Tauri non ten máis de un millón de anos e, sin embargo, o seu disco xa parece estar cheo de planetas en formación”, comentou Catherine Vlahakis, subdirectora do programa científicos de ALMA. E añade: “Esta imaxe sola vai a revolucionar as teorías da formación planetaria”. A resolución que ten é mellor do que se logra habitualmente co telescopio espacial Hubble, destaca o ESO.

HL Tauri escondese nunha envoltura de gas e polvo que impide a observación do seu interior en luz visible, é dicir cos telescopios convencionales. De aí a importancia dos observatorios que escudriñan o ceo en lonxitudes de onda máis grande, os radiotelescopios, para os que esa nube é transparente e permiten ver o que está pasando dentro. HL Tauri e o seu disco protoplanetario con aneis da unha idea de cómo sería o Sistema Solar fai uns 4.000 millones de anos.

“A maior parte do que sabemos hoxe en día sobre a formación de planetas basase na teoría”, comenta De Zeeuw en un comunicado del ESO. “ Esta imaxe de alta resolución de HL Tauri demostra o que pode lograr ALMA cando opera na sua configuración máis grande e inicia unha nova era na exploración do universo”.  O NRAO recalca que a imaxe de HL Tauri, “Proporcionou unha proba directa de que a natureza e a teoría están moi de acordo”.